> “Hey, gelin bir kahve eşliğinde dünyayı, aslında hepimizin dünyasını konuşalım…”
Bugün sizlerle, kulağa resmi ve uzak gelen ama aslında hayatımıza dokunan, geleceğimizi derinden etkileyen bir konuyu paylaşmak istiyorum: 2030 Agenda for Sustainable Development (kısaca “2030 Agenda”). Bu büyük çerçeve, yalnızca diplomatik bir bildiri değil; çocuklarımızın, şehirlerimizin, gezegenimizin kaderini de şekillendiren bir yol haritası. Şimdi birlikte kökenlerinden başlayıp günümüze, oradan da geleceğe uzanan bir yolculuğa çıkalım.
—
2030 Agenda nedir?
2030 Agenda, United Nations’un 193 üye ülkesinin 2015 yılında kabul ettiği ve temel amacı “insanlar için, gezegen için, refah için” ortak bir hareket planı olarak tanımlanan küresel bir yol haritasıdır. ([sdgs.un.org][1]) Bu ajanda, toplumun, ekonominin ve çevrenin birbirine bağlı olduğu gerçeğini kabul ederek “hiç kimseyi geride bırakmayacağız” sloganıyla yola çıkıyor. ([ohchr.org][2]) Temelinde 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH / SDG) ve 169 alt hedef yer alıyor. ([unssc.org][3])
Bu hedefler şöyle diyebiliriz ki: Yoksulluğu bitirmek, açlığı ortadan kaldırmak, kaliteli eğitim sağlamak, cinsiyet eşitliği, temiz su ve enerjiye ulaşmak, iklim değişikliğiyle mücadele etmek… hepsi bu çatı altında. ([sdgs.un.org][4])
—
Kökenleri: Nereden geldi bu iş?
2030 Agenda’nin öncesinde, 2000 yılından önce yürürlükte olan Millennium Development Goals vardı; o da dünyada yoksulluğu azaltmayı hedeflemişti. ([sdgs.un.org][4]) Ancak bu yeni ajanda, sadece yoksulluğa değil, çevreye, toplumsal eşitliğe ve barışa kadar uzanan bir kapsama sahip. Kısacası, geleneksel kalkınma anlayışından “çok daha fazlası” olarak tanımlanabilir. ([ohchr.org][2]) Ayrıca, tüm ülkelerin –gelişmiş veya gelişmekte olan– bu gündeme ortak olması ve “evrensel” olması da önemli bir fark. ([unssc.org][3])
Yani geçmişte “mevcut sistemlerle bu kadar gideriz” derken, bu ajanda “haydi hep birlikte daha iyisini yapalım” diyor. Ve burada “daha iyisi” sadece ekonomik büyüme değil; adalet, doğa, eşitlik gibi kavramları da içeriyor.
—
Günümüzde yansımaları: Bizim hayatımızla bağlantısı
Belki “dünya planı” gibi geliyor ama aslında 2030 Agenda, yerel düzeyde de işlerliğe sahip. Mesela bir şehir düşünün: su altyapısını iyileştiriyor, bisiklet yolları yapıyor, atık yönetimini güçlendiriyor – bu tür adımlar SKH 11 (Sürdürülebilir Şehirler) gibi hedeflerle örtüşüyor.
Türkiye’de de şehirlerde “temiz enerji”, “eğitimde fırsat eşitliği”, “kadın istihdamı” gibi alanlarda çalışmalar 2030 çerçevesiyle uyumlu hale geliyor. Ayrıca şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarında, “hangi SKH’ye katkı sağlıyoruz” diye belirtmeye başlamaları dikkat çekici.
Öte yandan, dünyada karşılaşılan zorluklar da var: iklim değişikliği, pandemi sonrası artan eşitsizlikler, finansal kaynak eksikliği gibi. Wikipedia’ya göre, dünya şu anda bu hedeflerin tümünü karşılamakta zorlanıyor. ([Vikipedi][5]) Bu da demek oluyor ki “hedef belirlendi” diye hepimiz otomatik olarak oraya varamayacağız; çaba, işbirliği ve yenilikçi yaklaşımlar gerekli.
—
Gelecekteki potansiyel etkiler: Ne bekleyebiliriz?
2030 yılına doğru ilerlerken, birkaç ilginç senaryo karşımıza çıkıyor:
Teknoloji ve sürdürülebilirlik birleşimi: Akıllı şehir sistemleri, temiz enerji teknolojileri, veriye dayalı yönetişim gibi alanlar, 2030 Agenda’nin hedeflerine ulaşmak için itici güç olacak.
İş dünyasının dönüşümü: “Sadece kar etmek” değil, “nasıl kar ettiğin” de konuşulacak. Sürdürülebilirlik, marka kimliği hâline geliyor. Biz bir arkadaş grubuyuz gibi düşünürsek, bizim de alışveriş tercihlerimiz değişiyor, çevreye zarar vermeyen ürünleri tercih ediyoruz. Bu kültürel bir dönüşüm.
Toplumsal katılımın artması: Genç kuşaklar “Neden?” diye soruyor. “Bu hedefe nasıl katkı sağlayabilirim?” Bu tür sorular çoğalıyor ve yerelden globale kadar hareketlenme yaratabilir.
Beklenmedik alanlarda etkiler: Örneğin, “gıda teknolojileri” sadece çiftçilik değil laboratuvarda üretilen etten, veya böcek bazlı proteinlerden bahsediliyor. Bu da “açlıkla mücadele” hedefiyle doğrudan bağlantılı. Ya da dijital eşitsizlik: “herkesin interneti var mı?” diye soruluyor; bu da eğitimde eşitlik anlamına geliyor.
Ancak burada bir uyarı: hedeflere ulaşmak kolay değil. Yolsuzluk, finansman eksikliği, uluslararası koordinasyon sorunları gibi zorluklar hâlâ mevcut. Eğer bu ajandayı bir arkadaş toplantısında konuşsak, “birlikte ne yapabiliriz?” diye tartışmak gerekirdi.
—
Sonuç
Özetle, 2030 Agenda bir diplomatik metin olmaktan çıkıp bizim günlük hayatımıza dokunan bir vizyona dönüşüyor. Arkadaş grubumuza “bizim dünyamız nasıl olacak?” diye sorabileceğimiz bir çerçeve sunuyor. Geçmişten gelen bir sorumluluğu devralıyor, bugünü şekillendiriyor ve geleceğe dair umutları barındırıyor.
“Ne yapabilirim ben?” diye düşünmek bile önemli: daha az tek kullanımlık plastik kullanmak, yerel sivil toplum etkinliklerine katılmak, hangi markanın hangi SKH’ye katkı sağladığını sorgulamak… Bunlar küçük ama anlamlı adımlar.
Unutmayalım: Bu ajanda, herkesin dahil olduğu bir oyun; hep birlikte oynarsak kazanırız. Çünkü gerçekten, kimseyi geride bırakmamak demek, bir kedinin ya da bir arkadaşımızın dahi unutulmaması demek.
Görüşmek üzere – bir dahaki yazıda başka bir “büyük ama bize yakın” konuyu birlikte açarız.
[1]: https://sdgs.un.org/2030agenda?utm_source=chatgpt.com “Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development”
[2]: https://www.ohchr.org/en/sdgs/about-2030-agenda-sustainable-development?utm_source=chatgpt.com “About the 2030 Agenda on Sustainable Development | OHCHR”
[3]: https://www.unssc.org/sites/default/files/2030_agenda_for_sustainable_development_kcsd_primer_en.pdf?utm_source=chatgpt.com “The 2030 Agenda for Sustainable Development – United Nations System …”
[4]: https://sdgs.un.org/goals?utm_source=chatgpt.com “THE 17 GOALS | Sustainable Development”
[5]: https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_Development_Goals?utm_source=chatgpt.com “Sustainable Development Goals – Wikipedia”